Romatoid Artrit Nedir?

Halk arasında “iltihaplı eklem romatizması” olarak bilinen romatoid artrit, öncelikle el eklemleri, el bileği ve ayak eklemleri gibi daha çok küçük eklemlerin simetrik yani karşılıklı tutulduğu, kronik seyirli iltihaplı bir romatizmadır

Sadece küçük eklem tutulumu ile kalmayıp diz, kalça, omuz gibi büyük eklemleri de tutabilen ve tuttuğu eklemde sakatlığa bile neden olan yıllarca süren kronik bir eklem hastalığıdır. Kıkırdak, kemik ve eklem yapılarına zarar verir. Her 100 kişiden birinde hayatının bir döneminde görülen romatoid artrit, kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha fazla görülür.

Romatoid artrit eklem iltihabının sık görülen formudur ve eklemlerin içindeki zarda veya diğer iç organlarda iltihaba yol açar. Eklem hattı kalınlaşır ve eklemde ısı artışı, şişme ve ağrıya yol açabilir.

Romatoid Artrit Neden Olur?

Romatoid artrite neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekle beraber kişinin genetik yapısı, sigara ve geçirilen bazı enfeksiyonlar gibi çevresel ve hormonal faktörlerin de buna yol açabileceği düşünülebilir.

Bağışıklık sistemi yani savunma sistemi düzgün çalıştığında vücut savunması bakteri, virüs ve diğer yabancı hücrelere karşı savaşır. Romatoid artritte bağışıklık sistemi düzgün çalışmaz ve vücut kendi eklemleri ile diğer organlara da saldırır. Romatoid artritte akyuvarlar kandan eklem dokularına doğru hareket eder ve eklemlere saldırırlar. Eklem sıvısı artar ve eklemde şişlik meydana gelir. Eklem dokusundaki iltihap hücreleri eklemi etkileyip hasara neden olur.

Romatoid Artrit Belirtileri Nelerdir?

Romatoid artritin belirtileri eklemlerde ısınma, sıcaklık, şişlik, hassasiyet, ağrı, hareket kısıtlılığı, katılık ve halsizlik olarak sıralanabilir. Genel olarak haftalar veya aylar içinde yavaş, sinsi bir şekilde başlar. Tipik olarak hastalar elde, parmak eklemlerinde, el bileklerinde, dirseklerinde olan ağrı, şişlik ve el parmaklarında sabahları uyanınca, ellerini kullanmada zorluk şeklinde olan tutukluk ile başvururlar.

Eklem iltihabı (artrit) belirtileri eklem zarlarının (sinovyum) iltihabından kaynaklanır. Bağışıklık sisteminin eklem zarına giren iltihap hücreleri iltihabı devam ettirir ve doku hasarına sebep olur. Eğer bu iltihap devam ederse veya tedavi edilmezse kıkırdak, kemik, tendon ve eklem bağlarında kalıcı hasara sebep olur. Bu da çoğunlukla eklemde sakatlığa neden olur. Nadiren deri, sinirler ve diğer organlarda iltihaba yol açan damar duvarı iltihabı (romatoid vaskülit) gelişebilir.

Romatoid Artrit Diğer Romatizma Çeşitlerinden Nasıl Ayrılır?

Romatoid artriti diğer artrit formlarından ayırmanın önemli bir yolu eklem tutulumunun özelliğidir. Örneğin, Romatoid artrit el bileğini ve pek çok el küçük eklemlerini etkiler. Genellikle tırnaklara yakın eklemleri etkilemez. Osteroartrit yani kireçlenme tam tersi olarak elin daha çok tırnağa yakın eklemlerini tutar. Romatoid artritde en çok tutulan diğer eklemler dirsekler, omuz, boyun, çene, kalça, diz, ayak bilekleri ve ayak parmak eklemleridir. Romatoid artritte omurga eklemleri genellikle tutulmaz. Bazen boyun omurları tutularak ense ve boyun ağrısı yapabilir.

Romatoid artritli bir insanda eklemler genellikle simetrik tutulur yani her iki taraf eklemi tutulma eğilimdedir ( her iki diz veya her iki el bileğinin tutulması gibi). Yani eğer sağ elin parmak eklemleri şişmişse sıklıkla sol elin parmak eklemleri de şişer. Şişen eklemlerin yerleri ve bazı kan testleri romatoid artriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmede önemli rol oynar.

Romatoid Artritin Teşhisinde Uygulanan Testler ve Tanı:

Tanı için klinik, fizik muayene, kan tetkikleri ( tam kan sayımı, sedim, CRP, RF, anti CCP) ve radyolojik incelemelerden yararlanılır. Hastalığa erken tanı konması, eklemlerdeki kalıcı şekil bozukluklarının önüne geçilerek, tedavinin daha etkili olmasını sağlar. Doktor muayenede hastaya halsizlik, yorgunluk, sabah katılığı (sabah uyandığınızda hissettiğiniz hareket kısıtlılığı, tutukluk hissi) gibi romatoid artrit ile ilgili bulguların olup olmadığını sorar. Tutulan eklemlerin özelliği romatoid artriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırmada temel esastır.

Sıklıkla bakılan ASO testi asla bir romatizma testi değildir ve özellikle başta RA olmak üzere romatizmal hastalıklarda ASO testi kesinlikle bakılmaz ve kullanılmaz. Romatoloji polikliniklerinde ASO testi sadece akut eklem romatizması şüphesinde kullanılır.

Hastalığınızın şiddetini, alevlenme durumunu gözlemleme ve hastalığın takibi açısından sedimentasyon (ESR) ve CRP testleri de bakılmaktadır. Bu testler vücutta iltihap varlığı durumlarında yükselir. Hastalığa bağlı iltihap durumunun takibinde oldukça faydalı ve tedavinin düzenlenmesinde çok yararlı testlerdir.

Romatoid Artrit Egzersizleri

ROM (Eklem hareket açıklığını koruyucu) egzersizleri: Eklem hareketliliği korumak için uygulanır ve ağırlık olmadan yapılır. Bu egzersizle eklem katılığını azaltıp eklem esnekliğini korumaya yardım ettiklerinden dolayı yararlıdır.

Bu egzersizler eklemlerinize hareket yaptırmadığından dolayı eklem iltihabı mevcutken bile rahatlıkla uygulanabilir. Alevlenme dönemlerinde suda egzersizlere devam edebilir. Çünkü suyun kaldırma gücü eklemlerinizi korumaya yardım eder ve hareketlerin daha kolay yapılmasını sağlar. Kardiyovasküler (kalbi çalıştırıcı) egzersizler tüm sağlığınız, kilo kontrolü, kas güçlülüğü ve enerji düzeyiniz için önemlidir. Düşük etkili kondisyon programları (yürüyüş veya sabit bisiklet sürme gibi) genellikle iyi seçeneklerdir.

Romatoid Artrit Tedavisi

Bilinen bir tedavisi olmayan romatoid artritte güncel tedavi metotları ile ağrıyı rahatlatma, iltihabı azaltma, eklem hasarını önleme ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatma hedeflenir. Bugüne kadar, romatoid artritte tedavinin amacı eklem iltihabını ve ağrısını azaltmak ve eklem tahribatını önlemekten ibarettir.

Romatoid artritin tedavisi olmamasına rağmen, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar, destekleyici tedaviler ve romatoid ameliyatı gibi erken tedavi ve destek, eklem hasarı riskini azaltabilmekte ve durumun etkisini sınırlandırabilmektedir.

Erken aşamalarda, hafif egzersiz yapmak daha ciddi iltihaplanmaların başlamasını geciktirmeye yardımcı olabilir. Diğer durumlarda ise fizik tedavi yanında dinlenmek tavsiye edilir. Çok ileri deformiteleri gelişmiş bazı olgularda düzeltici ameliyatlar; ortopedi (kalça ve diz protezleri gibi) ve el cerrahisi tarafından yapılabilir. Ayrıca beslenmeye dikkat edilmesi ve sigara ve içki gibi sağlıksız alışkanlıklara son verilmesi diğer öneriler arasındadır. Modern tedaviler romatoid artritli hastaların hayat kalitesini arttırmada önemlidir.

Hastayı mümkün olduğunca aktif tutmak gerekir. Düzenli egzersizlerle hem eklem açıklığı hem de kas gücü korunmalıdır. Bir fizyoterapist eşliğinde, kendi kendine yapabileceği egzersizler öğrenilmeli ve hasta bağımsız olarak yapabilmelidir. Çok ileri deformiteleri gelişmiş bazı olgularda düzeltici ameliyatlar; ortopedi (kalça ve diz protezleri gibi) ve el cerrahisi tarafından yapılabilir. Son dönemde Avrupayla birlikte ülkemizde de uygulanan düşük enerjili lazer tedavisi de (LLLT) bu hastalığın tedavisinde önemli bir alternatif tedavi olarak yerini almaktadır.

Romatoit Artritte Lllt’nin Etki Mekanizması

Kan dolaşımını artırarak etki ettiği doku ve hücrelerin daha fazla oksijen ile beslenmesine yol açar böylece hasarlı kısımların iyileşmesinin hızlandırır. Tedavi amaçlı bölgelerde fibroblast adı verilen kolajen salgılayan hücrelerin aktive olması sonucunda, hasarlı dokuların iyileşmesinde önemli rol oynayan ve dokuların elastikiyetini sağlayan bu proteinin üretimini artırarak doku ve hücre iyileşmesine önemli katkıda bulunur.

Hücresel düzeyde enerji depolanmasını ve taşınmasını sağlayan ATP’nin üretimini artırır. ATP artışı hücrelerin metabolik atıklardan kurtulmalarını ve normal fonksiyonlarına dönmelerini sağlayan en önemli etkendir. Hücrelerin çoğalması yenilenmesi ve normal fonksiyon görebilmesi için gerekli olan RNA ve DNA nın üretimini arttırarak hasta ve hasarlı hücrelerin kısa sürede düzelmesini ya da yeni hücrelerle değişmesini sağlar Hücrelerin çoğalması yenilenmesi ve normal fonksiyon görebilmesi için gerekli olan RNA ve DNA nın üretimini artırarak hasta ve hasarlı hücrelerin kısa sürede düzelmesini yada yeni hücrelerle değişmesini sağlar. Işık enerjisini taşıyan parçacıklar doku ve hücrelere negatif yüklü iyonlar halinde giriş yapar. Bu etkileşimde vücutta tedavi gören bölgelere kalsiyum gibi pozitif iyonların akışını sağlar. Bu değişimlerin ağrı duyusunu taşıyan sinirler üzerindeki etkileri ile ağrının önemli ölçüde azalması sağlanır.Işınlar doku ve hücrelerde oluşturdukları foto kimyasal reaksiyonlar sonucunda hücrenin ısı derecesinin yükselmesini fagositoz adı verilen ve hasarlı hücreleri saptayarak yok eden fonksiyonu aktive eder. Bu etki hastalıkların başlangıç safhasındaki tedavinin başarı oranını en çok etkileyen adımdır. Beyindeki endorfin ve ensefalin seviyelerini etkileyerek ağrı ve acı duymayı azaltır. Kasların gevşemesini ve rahatlamasını sağlar.

Özetle Düşük Enerjili Lazer Tedavisi

– Hastaya damar yolundan ince bir katater yardımıyla verilen lazer ışını kan dolaşımını arttırıp hücrenin daha fazla oksijen ile beslenmesini sağlayarak hasarlı kısımların iyileşmesini hızlandırır.

– Kolajen salgılayan hücreleri aktive eder.

– Hücrede enerjinin depolanıp taşınmasını sağlayan ATP üretimini sağladığında hücreler metabolik atıklardan kurtulup normal fonksiyonlarına döner.

– Lenfatik sistemin çalışmasını aktive ederek dokulardaki şişmenin yani ödemin düzelmesine yardımcı olur.

Romatoid Artritte LLLT’nin Uygulanışı Düşük enerjili lazer tedavisi hastane yatışı olmadan ayakta uygulanan bir tedavi yöntemidir. Günlük ortalama 1 saat süren seanslar şeklinde uygulanır. Hastalığın dercesine göre hekim tarafından farklı dalga boyu ve ışın rengi (kırmızı- mavi-yeşil) seçilerek hasta tedavi edilir. Ülkemizde belli kliniklerde uygulanan LLLT’nin iyileştirici etkisi kısa sürede görülmektedir.